Heer, zie ons in gevaar

Tijdens mijn voorbereiding op deze bijeenkomst vond het gijzelingsdrama in Beslan plaats, waarbij honderden doden vielen, onder wie veel kinderen. Het aangereikte thema, de Bijbelgedeelten en de actualiteit inspireerden mij tot het schrijven van dit lied bij Psalm 44:23­–27 en Romeinen 8:31–39 (te zingen op de melodie van “Laat komen, Heer, uw rijk” [Liedboek voor de Kerken, gezang 294):

1. Heer, zie ons in gevaar,

het wordt ons steeds verteld:

moord hier en aanslag daar,

en overal geweld.

2. Men jaagt ons in de dood,

als schapen voor de slacht.

Zwijgt U in onze nood,

slaapt U in onze nacht?

3. Sta op en help ons, Heer,

uw naam staat op het spel;

denk aan uw trouw, uw eer,

sta op en red ons snel.

4. Heer, naast U op de troon,

hoort U een stem die pleit:

het is uw eigen Zoon,

Hij weet wat uw volk lijdt.

5. Uw stem spreekt in ons hart

van liefde die niet wijkt

voor honger, macht of smart,

die door de dood heen blijkt.

6. Uw liefde houdt de wacht,

de boze wint het niet.

Wij zingen in de nacht

een overwinningslied.

7 jaar later

Na de genoemde bijeenkomst bleef dit lied ergens staan op mijn computer, tussen de honderden andere documenten. Zeven jaar later haalde ik het echter opnieuw tevoorschijn, niet om het drama van Beslan te herdenken (dat was allang weer in de vergetelheid geraakt, al is er nog steeds een Wikipedia-artikel “Gijzeling in Beslan”), maar omdat de Egyptische actualiteit er toen om riep. 

Na de Arabische lente en de val van president Mubarak begin 2011 werd de situatie in het land in de loop van het jaar steeds grimmiger. Voor christenen was 10 oktober een dieptepunt, toen een demonstratie uit de hand liep en vooral kopten werden gedood. Zoekend naar woorden deelde ik toen dit lied op mijn weblog wjdw.nl. 

De jaren erna is het lied regelmatig teruggekomen in mijn gedachten, omdat de situatie in Egypte er telkens weer om riep: kerken werden in brand gestoken, kloostergangers werden vermoord, bommen ontploften, christelijke Egyptische arbeiders werden in Libië wreed onthoofd. Tijdens de GZB-dag van 2015 stond de situatie in Egypte centraal en hebben we gezamenlijk dit lied gezongen.

Inmiddels is het in Egypte echter alweer heel wat jaren rustig. Hier op het seminarie kunnen we ongestoord ons werk doen. Zelf geef ik dit najaar college over de uitleg van de psalmen door de eeuwen heen en vervang ik onze academic dean (decaan, red.) die studieverlof heeft. Wat er ondertussen aan de andere kant van de Sinaï gebeurt, is triest maar toch ook ver weg. Hier in Caïro gaat het leven gewoon door. 

Tegelijk dringt iets van het leed soms wel door. Mijn college over de psalmen geef ik online en één van de studenten woont in Libanon. Pas verdween hij opeens even tijdens het college omdat hij een berichtje kreeg dat vluchtelingen uit het zuiden dringend hulp nodig hadden. Tijdens onze kapeldiensten bidden we voor partnerseminaries in de regio. Tijdens een online gebedsbijeenkomst hoor ik de verhalen van GZB-collega’s die in Libanon werken en deels zijn uitgeweken naar Nederland. Een medewerker van de studio van ons seminarie laat ons de korte film zien waar hij een prijs mee heeft gewonnen: een indringend portret van een Palestijnse jongeman die naar Egypte is gevlucht en in gedachten terugkeert naar het verwoeste huis van zijn familie.

Heer, zie ons in gevaar

“Heer, zie ons in gevaar” – tijdens de colleges over de psalmen benadruk ik dat we de psalmen niet alleen voor onszelf lezen en zingen en bidden. De kerkvader Augustinus reikt de mooie gedachte aan dat in de psalmen “de gehele Christus” spreekt: Jezus zelf als het hoofd en de kerk als zijn lichaam. De klacht van de psalmen wordt zo ten diepste de klacht van Christus aan het kruis maar tegelijk ook de klacht van de lijdende leden van zijn lichaam – en als één lid lijdt, dan lijden allen (door het zingen en bidden van de psalmen) mee.

Tegelijk roept zo’n expliciet christelijke benadering van de psalmen misschien ook vragen op: laat dit ruimte om in de psalmen ook de klacht te horen van de joden van wie 7 oktober vorig jaar zoveel geliefden zijn vermoord door Hamas? En van de moslims die lijden onder het oorlogsgeweld in Gaza? Maar als ieder zich in de psalmen mag herkennen, leidt dit dan niet tot botsende gebeden die worden opgezonden naar de hemel, van verschillende godsdiensten en van strijdende partijen in het conflict? 

Het is geen afgerond antwoord, maar misschien helpt het juist toch wel om te midden van al die beelden en stemmen die de psalmen oproepen ten diepste toch de stem van Christus te horen, die nu ook verzoenend en zuiverend al die botsende gebeden aan zijn Vader voorlegt. “Heer, naast U op de troon, hoort U een stem die pleit.”

Dit verhaal verscheen eerder in het Friesch Dagblad.